VOORUITGANG BIJ DE VERWEZENLIJKING VAN DE EU-AGENDA TER VERSTERKING VAN DE TRANSPARANTIE EN DE STRIJD TEGEN BELASTINGONTDUIKING EN ONTWIJKING
Meer fiscale transparantie
De eerste stap in de richting van billijkere en doeltreffendere belastingheffing was het verbeteren van de transparantie op het gebied van belastingheffing in heel Europa. Naar aanleiding van twee ambitieuze voorstellen inzake transparantie die de Commissie heeft gedaan, zijn de lidstaten onlangs overeengekomen om meer openheid en samenwerking tussen hun belastingautoriteiten tot stand te brengen en het toezicht op de grensoverschrijdende fiscale praktijken van ondernemingen aan te scherpen. Met ingang van 2017 zullen alle lidstaten stelselmatig en automatisch informatie over hun grensoverschrijdende fiscale rulings uitwisselen. Daarnaast zijn de lidstaten in maart 2016 overeengekomen dat hun belastingautoriteiten automatisch landenrapporten van de activiteiten van multinationals met elkaar zullen delen voor belastingdoeleinden. Door deze nieuwe wettelijke vereisten zijn de lidstaten veel beter in staat om hun belastinggrondslag te beschermen en belastingontwijkingsconstructies aan te pakken.
De Europese Unie zet zich ook in voor een betere transparantie ten opzichte van de burger. Naar aanleiding van de financiële crisis zijn er strenge vereisten inzake transparantie voor banken ingevoerd. Op grond van de richtlijn kapitaalvereisten (2) moeten financiële instellingen belangrijke informatie over hun activiteiten, belastingen, winst en overheidssubsidies per land, binnen en buiten de EU, openbaar maken. Op grond van de jaarrekeningrichtlijn zijn ook grote ondernemingen die actief zijn in de winningsindustrie of de houtkap, verplicht tot publieke verslaglegging per land.
In april 2016 heeft de Commissie voorgesteld dat elke multinational met een omzet van meer dan 750 miljoen EUR en aanwezigheid in de EU een gespecificeerde reeks belastinggerelateerde gegevens online moet publiceren. Deze ondernemingen moeten per land publiekelijk informatie bekendmaken voor elk EU-land en voor alle belastingjurisdicties die de normen inzake goed fiscaal bestuur niet naleven. Voor activiteiten in de rest van de wereld moeten verder geaggregeerde cijfers worden verstrekt. Door deze voorschriften zal de fiscale verantwoordingsplicht van grote multinationals worden versterkt, waardoor de burgers meer zicht krijgen op hun belastinggedrag en ondernemingen worden aangemoedigd belasting te betalen in het land waarin zij winst maken, waarbij het concurrentievermogen behouden blijft en lasten voor kleinere bedrijven worden voorkomen. Het Europees Parlement en de Raad worden verzocht dit voorstel spoedig in overweging te nemen.
De EU-maatregelen vereisen ook transparantie in verband met de rekeningen van natuurlijke personen. In januari 2016 is nieuwe wetgeving van kracht geworden die erop is gericht het verbergen van offshorefondsen te voorkomen. Op grond van de richtlijn betreffende de administratieve samenwerking zijn de lidstaten verplicht automatisch een hele reeks gegevens uit te wisselen over inkomsten en vermogen van natuurlijke personen en entiteiten in het buitenland. Daarnaast zijn er nieuwe overeenkomsten inzake belastingtransparantie ondertekend met Zwitserland, Liechtenstein, Andorra en San Marino, en zal de komende weken een soortgelijke overeenkomst met Monaco worden ondertekend. Deze nieuwe mate van transparantie zorgt ervoor dat de lidstaten belastingontduikers beter kunnen opsporen en aanpakken, en werkt tegelijkertijd als afschrikmiddel tegen het offshore verbergen van inkomsten en activa voor belastingdoeleinden. Tot slot zijn de lidstaten op grond van de vierde antiwitwasrichtlijn verplicht centrale registers van inlichtingen over uiteindelijk begunstigden te creëren teneinde de transparantie inzake kapitaalstromen te verhogen alsmede de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering te verbeteren. De Commissie heeft de lidstaten opgeroepen deze voorschriften uiterlijk aan het eind van dit jaar ten uitvoer te leggen.
Billijkere belastingheffing
De Commissie heeft niet alleen werk gemaakt van de verbetering van de belastingtransparantie, maar is evenzeer vastberaden ervoor te zorgen dat de lidstaten over de juiste instrumenten beschikken om hun belastinggrondslag te beschermen tegen misbruik en om hun legitieme inkomsten te innen.
Het actieplan van de Commissie voor eerlijke en efficiënte vennootschapsbelasting (3) van juni 2015 omvat een reeks maatregelen ter modernisering van de vennootschapsbelasting in de EU. Dit actieplan legde het fundament voor een brede EU-aanpak van agressieve fiscale planning en de regelingen waardoor deze praktijk wordt aangemoedigd, waarbij tegelijkertijd het risico op onterechte dubbele belastingheffing zo veel mogelijk wordt teruggedrongen. De werkzaamheden bevinden zich bij veel acties al in een vergevorderd stadium. Een daarvan is de voorbereiding van een voorstel om de gemeenschappelijke geconsolideerde heffingsgrondslag voor de vennootschapsbelasting nieuw leven in te blazen. De Commissie is van plan voor het eind van het jaar met haar voorstel te komen. Het doel is het ondernemingsklimaat op de eengemaakte markt te verbeteren en tegelijkertijd mismatches tussen nationale systemen waarvan bij agressieve fiscale planning misbruik wordt gemaakt, weg te werken.
Het pakket anti-ontgaansmaatregelen van januari 2016 omvatte wettelijk bindende maatregelen om agressieve fiscale planning aan te pakken en een externe strategie ter bevordering van goed fiscaal bestuur op internationaal niveau. Er is aanzienlijke vooruitgang geboekt op alle onderdelen van dit pakket. De anti-ontgaansrichtlijn is in juni 2016 door de Raad aangenomen. Zij zal helpen een aantal van de meest courante soorten winstverschuiving te voorkomen, door middel van gecoördineerde voorschriften om onder meer hybride mismatches aan te pakken, gecontroleerde buitenlandse vennootschappen in de belastingheffing te betrekken en de aftrekbaarheid van rente aan banden te leggen. De externe strategie is in mei 2016 door de Raad bekrachtigd en aan alle acties ervan wordt gewerkt, waaronder het proces voor de vaststelling van een gemeenschappelijke EU-lijst van niet-coöperatieve jurisdicties. Bovendien is aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de verbetering van andere gebieden van de vennootschapsbelasting, zoals de herziening van verrekenprijsregels en preferentiële regelingen van de lidstaten, overeenkomstig nieuwe internationale standaarden. Daarnaast maakt de Commissie actief werk van de aanpak van gevallen waarin aan geselecteerde ondernemingen gunstregelingen worden geboden die mogelijk inbreuk maken op de EU-staatssteunregels.
De Commissie maakt zich ook sterk voor beter fiscaal bestuur op internationaal niveau. Er is gestaag vooruitgang geboekt met de verbetering van het kader inzake goed fiscaal bestuur op wereldwijde schaal en het beschermen van belastingstelsels tegen misbruik. Met name door de OESO-maatregelen inzake grondslaguitholling en winstverschuiving (BEPS) zullen belangrijke kanalen voor agressieve fiscale planning worden afgesloten, indien deze maatregelen onverkort en algemeen worden geïmplementeerd.
